„Dom Grocholskich w sędomirskiem województwie starodawny” – pisze Bartosz Paprocki w dziele swem „Herby Rycerstwa Polskiego”, wydanem w Krakowie w 1583 r., a rzecz wiadoma, że Imć Pan Bartosz nie był skorym do przyznawania starożytności zbyt wielu rodzinom, świadectwo jego zatem zasługuje na tem większe uwzględnienie.

Mimo to przecież pochodzenie ich nie jest nam dokładnie znane, podczas gdy bowiem tradycya rodzinna i dyplom hrabiowski wywodzą początek Grocholskich z Węgrzech skąd w końcu XIV czy w początku XV wieku miał jeden z magnatów tytułujący się „comesem”, jednocześnie niemal z protoplastą Komorowskich, „hrabiów na Liptowie i Orawie”, przenieść się w Krakowskie i od dóbr Grocholic przybrać nazwę Grocholskiego; utrzymuje inne podanie, że podobnie, jak wiele innych magnackich domów, i Grocholscy wzięli swój początek z patrycyuszów krakowskich.

Nie mogąc w tej mierze dla braku dostatecznych dowodów stanowczo rozstrzygnąć, stwierdzamy fakt autentyczny, że Grocholscy herbu Syrokomla już w połowie XV stulecia dziedziczyli na dobrach Grocholice, Syrokomla, Grabów i Paciorkowa Wola w województwie sandomierskiem, a w fundowanym przez nich w Grocholicach kościele „groby ich przed wielkim ołtarzem na kamieniach i herb Syrokomla był roku 1583” (Paprocki).

Pierwszym Grocholskim, którego drzewo genealogiczne, zachowane w archiwum familijnem w Pietniczanach, zatwierdzone przez Heroldyą w Petersburgu, a udzielone nam łaskawie w kopii, wymienia, był:

PIOTR na Grocholicach Grocholski (I pok.). zmarły około roku 1450, o którym wszakże żadnych bliższych szczegółów nie posiadamy. Tyle tylko nam wiadomo, że miał on brata MIKOŁAJA, po którym jako bezpotomnie zmarłym, odziedziczył (Piotr) wzwyż wymienione dobra rodzinne (Akta Dawne Radomskie, a mianowicie w Aktach Grodzkich Opoczyńskich w księdze 89 „Inscriptionem” zwanej, 1694-1694, będącej na karcie co do daty, co do aktu 436 znajdującym się. Akta: Oryginał w Głównym Archiwum Królestwa Polskiego w Aktach Metryki Koronnej w Księdze 163 na karcie 186 znajduje się).

Piotr pozostawił dwóch synów:

X. JAKÓBA, kanonika krakowskiego i ANDRZEJA, którzy wspólnie wznieśli i uposażyli kościół w Grocholicach. „Tam jeszcze epitaphia z funduszem (erekcyjnym) się zgadzają temi słowy:
„Jacobus Grocholski canonicus cracoviensis at Andreas fratres germani de Grocholicae me fieri fecerunt, anno 1460”.

ANDRZEJ „in Grocholice Grocholski” (II pok.) przekazuje dobra swe osobiste i spadkowe Grocholice, Syrokomlę, Grabów i Paciorkową Wolę „Nicolao, filio suo legitimo” 1475 roku (akta dawne Radomskie w Aktach Grodzkich Opoczyńskich księga 89 „Inscriptionem” zwanej z lat 1694-1696 na karcie co do daty, 428 co do aktu). Miał Andrzej pierwotnie trzech synów, z tych przecież STANISŁAW i PIOTR zmarli bezpotomnie.

Według Niesieckiego był Stanisław ożeniony z Barbarą z Podhajec WOLSKĄ herbu Półkozic, w czem zdaje się być pomyłka, gdyż według „Genealogii” miał właśnie brat jego:

MIKOŁAJ (III pok.), starosta radomski na Grabowie i Grocholicach, dziedzic dóbr familijnych (archiwum akt dawnych Gub. Radomskiej w Radomiu, a mianowicie w Aktach Grodzkich Opoczyńskich w księdze zwanej „Inscriptionem” 29, z lat 1602-1607 będącej „verso”, a co do aktu 346 znajdującego się na Karcie co do daty 341 (verso)), żonę Barbarę, której nazwiska drzewo rodowe wprawdzie nie wymienia, ale która prawdopodobnie byłą ową WOLSKĄ z domu. Z niej pozostawił synów ŁUKASZA, praojca gałęzi głównej, PAWŁA, PIOTRA i STANISŁAWA, zmarłych bezpotomnie, i MARCINA, założyciela gałęzi młodszej, o której tylko szczupłe posiadamy wiadomości dlatego o niej najpierw wspominamy.

Wprzód jednakże zaznaczamy, że według „Genealogii” miał Mikołaj być starostą radomskim; „kasztelanem chełmskim” wszakże być nie mógł, gdyż w tym czasie piastowali tę senatorską godność z kolei: Mikołaj Chrząstowski 1470 r., Jan 1497, Piotr Firlej 1512, Jan Parys Drohojewski 1540 itd.

I. GAŁĄŹ MŁODSZA PO MARCINIE, WYGASŁA

MARCIN z Grocholic Grocholski (IV pok.) pozostawił z niewiadomej małżonki dwóch synów: MIKOŁAJA i STANISŁAWA, sterilem.

MIKOŁAJ (V pok.), żyjący w połowie XVI wieku, miał za żonę Potencyą ZABIERZOWSKĄ herbu Ostoja z Pilźnieńskiego. Z niej córka Barbara za Waleryanem FALKOWSKIM herbu Doliwa, oraz czterech synów:

ANDRZEJ JAN STEFAN, trzech imion. MARCIN i MIKOŁAJ, zmarli bezpotomnie, wreszcie:

WALENTY (VI pok.), ożeniony z Barbarą MALICKĄ herbu Junosza.

Z niej synowie PIOTR i JAKÓB, ster., oraz cztery córki: Elżbietę za Sewerynem DROZDOWSKIM herbu Jastrzębiec. Katarzyna za SPENDOWSKIM (Tomaszem?) herbu Pobóg odmienny (zob. niż. Monografią Spendowskich), Zofia za Janem PONIATOWSKIM herbu Ciołek i Barbara.

PIOTR (VII pok.) wszedł w związki małżeńskie z Anną SZAMOWSKĄ herbu Prus I-mo, która mu powiła trzech synów: PAWŁA, X. WINCENTEGO w zakonie Franciszkanów i BARTŁOMIEJA, oraz cztery córki: Barbarę BISKUPSKĄ herbu Lis, Maryannę GÓRSKĄ herbu Pobóg, Katarzynę pmo voto za Krzysztofem LUPIŃSKIM herbu Ślepowron, sdo voto za N. SUCHODOLSKIM herbu Janina, wreszcie Zofią za Janem WAWRZECKIM herbu Rola.

  1. PAWEŁ (VIII pok.), skarbnik przemyski, był dwużenny, najpierw ze szlachcianką Anną LISOWSKĄ, powtóre z Antoniną TELEFUSÓWNĄ herbu Łabędź. Pozostawił synów MICHAŁA i PAWŁA, oraz córki Teresę i Krystynę. PAWEŁ (IX pok.), pozostawił z niewiadomej małżonki córkę Salomeę, zamężną JACIMIRSKĄ, herbu Sulima, i syna JÓZEFA (X pok.), zgasłego prawdopodobnie przy końcu zeszłego lub w początku XIX-go stulecia bezpotomnie.
  2. BARTŁOMIEJ (VIII pok.), trzy z kolei miał żony, najprzód Zofią WAŻYŃSKĄ herbu Habdank, powtóre Annę RUSIECKĄ herbu Rawicz, wreszcie Maryannę JEMIELCZANKĘ. Z niej pozostawił czterech synów: WALENTEGO, X. WOJCIECHA – Pijara, X. STEFANA – Jezuitę, X. IGNACEGO – Karmelitę Bosego, oraz dwie córki: Ewę GRUSZECKĄ herbu Lubicz i Annę za Stanisławem TARNAWIECKIM herbu Topór. WALENTY (IX pok.), był ożeniony pmo voto z Katarzyną KOWALSKĄ herbu Korab, sdo voto z Antoniną GRUSZECKĄ herbu Lubicz. Z nich pięciu synów (X pok.),: X. FRANCISZEK – Franciszkanin, X. ANTONI – Franciszkanin, X. SEBASTYAN – Franciszkanin, HIERONIM i MICHAŁ zmarli, jak się zdaje, bezżennie, oraz córki Izabella i Wiktorya, niezamężne, wreszcie Maryanna IŻYCKA herbu Bończa.

II. GAŁĄŹ GŁÓWNA, SENATORSKA I DYGITNIARSKA

ŁUKASZ na Grocholicach Grocholski (IV pok.), żyjący w połowie XVI-go wieku, ożeniony z Dorotą ZIELIŃSKĄ herbu Świnka, mąż rycerski, pierwszy z rodziny przeniósł się na Podole i tu znaczne dobra nabył. Pozostawił czterech synów i dwie córki: Elżbietę Zofią, zamężną ROSOCHOWSKĄ i Maryannę, pmo za Janem PRUSZKOWSKIM herbu Ogończyk, sdo voto za Janem LUBIESZOWSKIM herbu Wieniawa. Z synów Łukasza poprowadził JOB JAKÓB linią główną, wojewódzką i dygnitarską, po ANDRZEJU idzie linia t.zw. kamieniecka: JERZY vel GRZEGORZ, który zginął przy boku króla Zygmunta III w bitwie z rokoszanami pod Guzowem dnia 6 lipca 1607 roku, pozostawił wprawdzie z Zofii SŁUPECKIEJ herbu Rawicz trzech synów (VI pok.), TOMASZA, ożenionego z Maryanną CZARNECKĄ herbu Prus III-o, X. JANA, proboszcza trembowelskiego i STANISŁAWA, który poślubił Barbarę ŻELECHOWSKĄ herbu Ciołek, ale ci zeszli bezpotomnie ze świata; czwarty syn Łukasza z Zielińskiej, HIERONIM, i piąty, JAN, porucznik husarskiego znaku księcia Władysława Zasławskiego i Ostrogskiego, zmarli bezżennie.

A. LINIA PO ANDRZEJU, PUŁKOWNIKOWSKA, DZIŚ ZW. KAMIENIECKA

ANDRZEJ (V pok.), pułkownik Ordynacyi Ostrogskiej, dzielny obrońca kresów przeciw najazdom Turków, Tatarów i Rosyan, syt sławy wojennej, pojął w małżeństwo Elżbietę WYDŻANKĘ herbu Jastrzębiec z Rzeczycy, siostrę rodzoną Łukasza Wydżgi, podsędka Lubelskiego, która mu powiła córkę Katarzynę, wydaną za Łukasza GUZOLFIEGO, oraz trzech synów: KRZYSZTOFA, bezpotomnego z Elżbietą STRADOMSKĄ, herbu Prus I-mo, JANA, również bezdzietnego z Katarzyną OLĘDZKĄ, herbu Rawicz i ANDRZEJA.

ANDRZEJ (VI pok.), rotmistrz J. Król. Mci i Rzpltej, waleczny i zwycięski w wielu potrzebach wojownik, zaślubił Helenę MAKAREWICZÓWNĘ herbu Lis. Z niej córka Maryanna za Bogusławem SEBASTYANOWICZEM herbu łabędź, oraz dwóch synów: REMIGIAN i STEFAN JAN. – Tu wypada nam zwrócić uwagę, że w drzewie pietniczańskiem na Remigianie kończy się linia pułkownikowska, oraz na wnukach Stefana Jana.

Tymczasem, według wywodu dzisiejszej linii kamienieckiej pochodzi ona od tegoż właśnie Remigiana, a i po Stefanie Janie istnieje także dalsze potomstwo, jak to wykażemy niżej.

  1. REMIGIAN (VII pok.), chorąży bracławski, pułkownik J. K. Mci pod Wiedniem, wreszcie wojski nowogrodzki, brał jako elektor udział w wyborze Króla Jana III 1674 roku. Miał za żonę Zofią KORSAKÓWNĘ herbu własnego, sędziankę ziemską nowogrodzką, wdowę po Aleksandrze Wojnie-Jasienieckim, horodniczym nowogrodzkim. „O tym Grocholskim – pisze Niesiecki – mam relacyą, że kilka dni jak umarły leżał i gdy do grobu kłaść miano, przyszedł do siebie, umarł nie rychło, w Michaliskach pochowany”. X. Awedyk opowiada zaś o nim, że jako „pułkownik JKMci z wodzem swym Hieronimem Lubomirskim, kasztelanem krakowskim, hetmanem w. koronnym pod Wiedniem się w tak mocnym potyczkach z Turkami dystyngował, iż wódz ów wielki znaczną część wojska jemu przywodzić do bitwy generalnej zlecił. Wszakże był wdzięcznym względów hetmańskich Remigian dla siebie, bo zdobycz prawie wszystką, wielce kosztowna, z szacownych i z osobliwszych tureckich obozowych sprzętów, zwycięską ręką zabranych, trzem synom przyrzeczonego wysokiej sławy hetmana w.kor. kasztelana krakowskiego, Jerzemu, staroście bogusławskiemu, Janowi, kawalerowi maltańskiemu, Aleksandrowi, staroście kozienickiemu, testamentem oddzielił i oddał”. Testament ten został oblatowany w Krakowie 1706 roku. Po Remigianie został według naszych informacyi syn:
    DANIEL (VIII pok.), ożeniony z Elżbietą Heleną WIELHORSKĄ herbu Kierdej. Z niej syn:
    KAŹMIERZ (IX pok), chorąży wołyński, który pojął za żonę Ewę Bykowską herbu Gryf. Pozostawił z niej trzech synów KAŹMIERZA, JANA, STANISŁAWA, steriles i ANTONIEGO.
    ANTONI (X pok.), zaślubił Maryannę KWIATKOWSKĄ herbu Gryf, z niej syn:
    MICHAŁ (XI pok.), ożeniony z Maryanną MICHAŁOWSKĄ herbu Jasieńczyk, z której córki Maryanna i Józefa, oraz synowie: KAROL, bezpotomnie zmarły, i:
    JÓZEF (XII pok.), prezes sądu kamienieckiego. Ten miał za żonę hrab. Ksawerę KOMOROWSKĄ, zmarłą dnia 23 marca 1893 r. w Litkach na Podolu w 83 roku życia. Z niej syn:
    WŁADYSŁAW (XIII pok.), ożeniony z Maryą ROHOZIŃSKĄ herbu Habdank, która po jego śmierci wyszła za sdo voto Ludgarda Grocholskiego z linii wojewódzkiej. Z niej potomstwo (XIV pok.): MARYA, JÓZEF, WŁADYSŁAW i ANNA Grocholscy.
  2. STEFAN JAN (VII pok.), młodszy brat pułkownika Remigiana, a syn rotmistrza Andrzeja, chorąży bracławski, miał z kolei dwie żony, najpierw Annę BYSTRZEJOWSKĄ herbu Habdank, powtóre Joannę KRYNICKĄ herbu Korab. Pozostawił troje dzieci: córkę Zofią za Stefanem MISIUNĄ herbu Kotwica, stolnikiem połockim, pułkownikiem Ordynacyi Ostrogskiej i Dubieńskiej, oraz synów : JANA i MIKOŁAJA, bezpotomnie zmarłego.
    JAN (VIII pok.), skarbnik nowogrodzki, także podwakroć zawierał śluby małżeńskie, najprzód z Franciszką LEDÓCHOWSKĄ herbu Szaława, powtóre z Anielą POTOCKĄ. Pozostawił dwóch synów: IGNACEGO i ALEKSANDRA.
    IGNACY (IX pok.), wojski kijowski 1773 r., dziedzic dóbr Kosmaczowa, zaślubił Wiktoryą STECKĄ herbu RADWAN, wdowę po Antonim Kaszowskim herbu Janina, stolniku parnawskim, a córkę Adama Steckiego, łowczego kijowskiego i Bronisławy Kaszowskiej. Ich syn:
    JÓZEF KALASANTY (X pok.), podkomorzy powiatu równieńskiego, kawaler orderu św. Włodzimierza, zmarły dnia 3 grudnia 1834 r., dziedzic dóbr Kosmaczowa na Podolu, miał z kolei dwie żony: najprzód Wiktoryą ALEKSANDROWICZÓNĘ herbu Kosy, powtóre Maryą HULEWICZÓWNĘ herbu Nowina, zmarła bezdzietnie. Z pierwszego małżeństwa synowie:
    WIKTOR (XI pok.), marszałek powiatu starokonstantynowskiego, kawaler orderu św. Włodzimierza i FELIKS WALERYAN (XI pok.), oraz córka Tekla DWORZAŃSKA herbu Rola, zmarła w 22 roku życia w Kosmaczowie po niespełna 6 latach małżeństwa dnia 4 kwietnia 1846 r. (z łaskawie nam udzielonych zapisków hr. Jerzego Sewera Dunin-Borkowskiego).

B. LINIA WOJEWÓDZKA I DYGITNIARSKA

JOB JAKÓB na Grocholicach Grocholski (V pok.), drugi syn Łukasza i Doroty Zielińskiej herbu Świnka, pojął w małżeństwo Elżbietę DZIELIŃSKĄ herbu Giesz, sdo voto za szlachcicem Samuelem ŁOJEWSKIM. Umarł w r. 1607, pozostawiając trzech synów: STEFANA, ALEKSANDRA i MIKOŁAJA, wojskiego nowogrodzkiego, bezpotomnego z Anną GÓRSKĄ herbu Nałęcz, oraz pięć córek: Helenę za Janem NEHREBECKIM, szlachcicem z Bracławskiego, Ewę za Janem NAHOJEWSKIM, szlachcicem z województwa ruskiego, Krystynę, zamężną PODWYSOCKĄ herbu Sas, Aleksandrę i Katarzynę. Z synów Joba Jakóba zaślubił ALEKSANDER (VI pok.), Krystynę z Orchowa KRUPSKĄ herbu Korczak, która mu powiła syna MICHAŁA (VII pok.), zmarłego młodo, oraz cztery córki: Barbarę i Eleonorę, zamężne KOŚLAROWSKIE (KOŚLARZEWSKIE ?), herbu Jelita, Maryannę, zamężną SIEKIERZYŃSKĄ herbu Kościesza i Petronellę za Andrzejem KOBYLSKIM herbu Kościesza. Prowadzi zatem dalej linią główną:

STEFAN z Grocholic i Grabowa Grocholski (VI pok.), podstoli bracławski, który już stale przebywał na Podolu i równie jak przodkowie jego mężnie stawał w potrzebach orężnych przeciw Moskwie, Szwedom, Tatarom i Kozakom. Ożeniony był z Katarzyną Konstancyą PEŁCZANKĄ herbu Mięszaniec, z którą liczne pozostawił potomstwo: ośm córek i dwóch synów; JOBA, zmarłego młodo, i JOBA LUDWIKA. Z córek Stefana: Barbara, Krystyna, Konstancya, Katarzyna i Maryanna zmarły w panieństwie; Eleonora wyszła za Kaźmierza Chochlika WASILEWSKIEGO herbu Drzewica, miecznika lwowskiego. Elżbieta za Pawła ŻYDACZEWSKIEGO, wreszcie Helena za Tomasza Korwina KRASIŃSKIEGO herbu Ślepowron, cześnika ciechanowskiego, starostę homelskiego i propojskiego.

JOB LUDWIK (VII pok.), cześnik dobrzyński, „mąż staropolskiej cnoty i pobożności, pełen żwawości żołnierz, który acz w sędziwe lata zaszedł, przecieć i w zimnym od późnej starości wieku, tyle miał rycerskiego ognia” – syna swego jedynaka MICHAŁA do czynów walecznych bezustannie zagrzewał. Ożeniony z Justyną LENIEWICZÓWNĄ herbu Półkozic, pozostawił z niej prócz syna jeszcze córkę Franciszkę, małżonkę Krzysztofa MOSZCZEŃSKIEGO herbu Nałęcz, skarbnika bracławskiego i burgrabiego winnickiego.

MICHAŁ (VIII pok.), rotmistrz pancerny J. Król. Mci, regimentarz partyi ukraińskiej, sędzia ziemski bracławski, pan dóbr rozlicznych na Podolu, Wołyniu i Ukrainie, głównie położył podwaliny do fortuny i znaczenia imienia Grocholskich. Zawód rycerski rozpoczął pod wodzą generalnego podówczas wojsk koronnych regimentarza, późniejszego kasztelana krakowskiego, Stanisława Poniatowskiego, co mu później i jego rodzinie zjednało względy Króla Stanisława Augusta, popierającego gorliwie wiernych towarzyszów broni swojego ojca i starającego się ich domy wywyższyć. Następnie walczył młody Michał Grocholski na czele chorągwi pancernej księcia Janusza Wiśniowieckiego, wreszcie hetman Józef Potocki mianował go celem „powściągnięcia hajdamackich najazdów” regimentarzem ukraińskiej partyi. W nagrodę zasług mianowany przez Króla Augusta III rotmistrzem, zamienił oręż na lemiesz, a wybierany niejednokrotnie przez współobywateli posłem na sejmy i deputatem na trybunały, tak się odznaczył rozumną radą, powagą, znajomością prawa i sprawiedliwością, że został wyniesiony na zaszczytny urząd sędziego ziemskiego bracławskiego.

Wszedłszy w związki małżeńskie z córka znakomitego i możnego Lubiczów RADZIMIŃSKICH domu, Anną, córką Michała, stolnika ciechanowskiego i Kamieńskiej, herbu Ślepowron, wnuką Marcina i Teofili Łaskówny herbu Leliwa, wziął z nią w posagu bardzo znaczne włości w Bracławskiem i Owruckiem, mianowicie Woronowicę i Pietniczany. Była to pani wielce pobożna, na zakony i na ubogich hojna. Sędzia wzniósł i uposażył w Winnicy ogromny i wspaniały klasztor OO. Dominikanów i kościół, w którego podziemiach założył groby familijne. Dziś świątynia ta zamieniona na prawosławny Sobór, klasztor skonfiskowany, groby przeniesione do Strzyżawki. Tamże znacznym nakładem przyozdobił Michał Grocholski kościół OO. Jezuitów, oraz fundował kaplicę publiczną w majętności swojej w Tereszkach.

Sędzia pozostawił z Radzimińskiej dwóch synów: MARCINA i FRANCISZKA, założycieli dwóch odnóg tej linii, oraz pięć córek, z których: Agnieszka za Wojciechem RACIBORSKIM herbu Jastrzębiec, Aniela za Adamem URBAŃSKIM herbu Nieczuja, miecznikiem sanockim, Franciszka za Remigianem Bożeńcem JEŁOWIECKIM herbu własnego, chorążym łuckim, stolnikiem zwinogrodzkim, Justyna za Stanisławem KORDYSZEM, stolnikiem bracławskim, cześnikiem winnickim, wreszcie Petronela za Wojciechem BOGATKO herbu Pomian, podstolim winnickim.

W roku 1708 spisał Michał testament, którego oryginał zachowany jest w Hrycowie i zajmuje 15 arkuszy pisma, oblatowany zaś był w Xsięgach Grodzkich Winnickich dnia 10 stycznia 1775 roku. Dzieli w nim siedmioro dzieci swych majątkami i zaczyna od słów:
„Ja Michał z Grabowa na Hrycowie Grocholski Sędzia Województwa Bracławskiego…”
Ostatnie dwa arkusze tej Ostatniej Woli Sędziego najlepiej malują jego zacną duszę. Pełno w nich nabożeństwa i pokory chrześcijańskiej; żegna się z przyjaciółmi, przeprasza sługi i czeladzie, błogosławi dzieci, wnuki i prawnuki i poleca swoją duszę Bogu.

1. ODNOGA STARSZA, WOJEWÓDZKA

MARCIN z Grocholic i Grabowa Grocholski (IX pok.), wojewoda bracławski, kawaler orderu Orła Białego i Ś. Stanisława, pan na Sudyłkowie, Hrycowie, Woronowicy, Strzyżawce, Pietniczanach, i wielu innych dobrach, był z kolei rotmistrzem J. Król. Mci, chorążym winnickim, kasztelanem bracławskim, wreszcie postąpił dnia 20 października 1790 r. po śmierci Macieja Lanckorońskiego na krzesło wojewódzkie. Król Stanisław August braci Grocholskich wielce lubił i łaskami swemi chętnie obsypywał. Marcin, jako kasztelan jeszcze, brał udział w uroczystościach przyjęcia monarchy w Wiśniowcu, dnia 9 marca 1787 r., a następnie w Tereszkach u brata swego, miecznika koronnego. Ożeniony z Cecylią CHOŁONIEWSKĄ herbu Korczak, kasztelanką buską, córką Adama i Salomei z Kątskich herbu Brochwicz, pozostawił z niej synów: JANA, ADAMA, poległego śmiercią bohaterską pod Maciejowicami dnia 1 października 1794 r., MICHAŁA, MIKOŁAJA i LUDWIKA, oraz cztery córki: Apolonią, zakonnicę w Lublinie; Salomeę, pmo voto za Joachimem POTOCKIM herbu Pilawa („W późnym bardzo wieku – pisze E. Heleniusz – ożenił się (J. Potocki) z wojewodzianką GROCHOLSKĄ, która, wedle jej własnego opowiadania, sto rózek wzięła przed jego zaślubinami; rodzice do zaślubienia ją tą karą zmusili. Potocki zapisał jej Morachwę. Po jego śmierci, idąc za sercem li tylko, poszła za DZIEKOŃSKIEGO” – „Rozmowy o Polskiej Koronie” tom 1 str. 594), podczaszym w. litewskim, starostą grzybowskim, regimentarzem konfederacyi barskiej, sdo voto za Józefem DZIEKOŃSKIM herbu Korab, generałem wojsk polskich, synem Antoniego podskarbiego nadwornego litewskiego: Ludwikę za hr. Stanisławem ZAMOYSKIM herbu Jelita, z gałęzi węgierskiej, wreszcie Małgorzatę Idalię za księciem Ludwikiem CZETWERTYŃSKIM, synem księcia Janusza Tomasza, kasztelana czerniechowskiego i Joanny księżniczki Jabłonowskiej. Z synów wojewody:

  1. JAN z Dukli (X pok.), ur. 1762 r., oboźny koronny, pan na Sudyłkowie, niegdyś dziedzictwie Aksaków, później Lubomirskich, wreszcie Biskupa poznańskiego i kanclerza w. kor. Stanisława Młodziejewskiego, który go sprzedał Grocholskim, wystawił tu piękny pałacyk w stylu Ludwika XV, z ciosowemi ozdobami i w nim przez lat kilkadziesiąt przemieszkiwał. Ożeniony był z Urszulą WISłOCKĄ herbu Sas, która mu powiła syna RAFAŁA, oraz córki: Salomeę, zmarłą w panieństwie w bardzo późnym wieku (ur. 1792, um. 1884 r.), i Konstancyą za Józefem SZASZKIEWICZEM, herbu własnego, marszałkiem szlachty powiatu starokonstantynowskiego, synem Karola, podkomorzego starokonstantynowskiego i Justyny Zuzanny Dulskiej herbu Przegonia. Murowany grób Jana, gdzie wraz z żoną pochowany, dotąd (r. 1864) na miejscowym cmentarzu widzieć można. Skąpstwem i nieznośną dumą chciał zatrzeć zbyt wczesne wyniesienie swoje, nie lubiono go też w okolicy, gdzie ostatki życia samotnie przepędził. W miejscowej cerkwi przechowuje się dotąd oryginalny dokument jego, tak zwana w języku kościelnym „prezenta”, z dnia 1 stycznia 1792 r., w której nowego parocha na miejsce zmarłego przedstawia: podpisał się na niej: Jan Duklan z Grabowa na Sudyłkowie Grocholski, oboźny kor., generał-lejtant wojska kor., rotm. Kawaleryi narodowej, orderu Ś. Stanisława kawaler, dziedziczny pan („Wołyń” przez Tad. Jerzego Steckiego, tom I str. 372, Lwów 1864 r.).
    RAFAŁ (XI pok.), ur. 1798 r., ostatni dziedzic Sudyłkowa. Zawikłany w wypadkach politycznych zmuszony był uciekać za granicę. Umarł 1850 r. w więzieniu w Niemczech, majątek jego zaś zabrał na własność skarbu rząd rosyjski, na rozkaz generał gubernatora Bibikowa.
  2. MICHAŁ (X pok.), ur. 1765 r., zmarły 1833 r., starosta zwinogrodzki, kawaler orderów Orła Białego i Ś. Stanisława, pan na Pietniczanach, Strzyżawce i innych dobrach, zaślubił Maryę Annę z ŚLIŹNIÓW herbu własnego, córkę Rafała Śliźnia, instygatora w. litewskiego, starosty krewskiego, kawalera obu narodowych orderów, i Tekli z Śliźniów, podkomorzanki słonimskiej. Z tego małżeństwa syn HENRYK i córka Julia za Henrykiem hr. RZEWUSKIM herbu Krzywda, autorem „Listopada” i t. d. Synem hr. Seweryna i Pruszyńskiej herbu Rawicz, wnukiem Stanisława Ferdynanda Rzewuskiego, chorążego w. lit., i Katarzyny księżn. Radziwiłłówny, wojewodzianki wileńskiej, prawnukiem zaś Wacława Rzewuskiego, hetmana w. kor. i kasztelana krakowskiego, i Anny księżn. Lubomirskiej, wojewodzianki czernichowskiej. Wojewodzic Michał był szczególnym przyjacielem miecznika Rafała Chołoniewskiego i ogólnie poważanym; „dowodził tego bardzo uroczysty jego pogrzeb w Winnicy, na którym był obecny Biskup podolski” (Heleniusz „Rozmowy o Koronie Polskiej”, Kraków 1873 w drukarni „Czasu”, t. I str. 529).
    HENRYK (XI pok.), ur. 1807 r., zmarły 1866 r. ożenił się z Ksawerą BRZOZOWSKĄ herbu Belina, córką Karola, marszałka szlachty olgopolskiego, i generałówny Ksawery z Trzecieskich herbu Strzemię, która mu wniosła klucz Kniażski na Podolu, oraz 3.000.000 zlp. posagu. Henryk był panem na Pietniczanach i na Strzyżawce z przyległościami. Jego Potomstwo:
    MARYA Grocholska, ur. 1833 r., zaślubiła w Paryżu dnia 30 października 1851 r. księcia Witolda na Klewaniu i Żukowie CZARTORYSKIEGO, syna księcia Adama i Anny z książąt SAPIEHÓW, któremu wniosła obok posagu od rodziców, także od macierzyńskiego dziada, Karola Brzozowskiego, 2 miliony zlp. i klucz Wójtowiecki, nabyty przez marszałka Karola Brzozowskiego od księcia Hohenlohe. Przemieszkiwała zwykle z mężem w Hotelu Lambert w Paryżu lub na wsi, w Chaugy pod Moulins we Francyi. Owdowiawszy dnia 17 listopada 1865 r., wstąpiła 28 grudnia 1873 r. do zakonu Panien Karmelitanek bosych w Poznaniu, a obecnie jest przełożoną tegoż klasztoru w Krakowie. Obłóczyny 1874 roku, profesya 14 kwietnia 1875 roku, jubileusz złoty 19 marca 1924 roku. Po wygnaniu Karmelitanek z Poznania przez rząd Pruski Bismarcka z granic monarchii, wraz z zakonem przeniosła się do Krakowa, gdzie przyczyniła się do fundacji nowego klasztoru Karmelitanek Bosych w Krakowie przy ulicy Łobzowskiej, gdzie przepędziła zachód swojego życia na modlitwie i umartwieniu. Zasnęła w Panu 9 maja 1928 roku. Wiele łask z Nieba otrzymywała i otrzymuje tym, którzy za Jej pośrednictwem proszą Pana Boga. Matka Marya Xawera Karmelitanka Bosa spoczywa na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
    HELENA Grocholska, ur. 1845 r. oddała rękę swemu ciotecznemu bratu, Janowi BRZOZOWSKIEMU herbu Belina, synowi Zenona, marszałka guberni podolskiej i Elżbiety z hrabiów Zamoyskich. Dziad macierzyński, Karol Brzozowski, dał jej także w posagu 2.000.000 złp. i klucz Kiernasowiecki. Zamieszkiwali w Popieluchach na Podolu, gdzie dom ich słynął i wzorem był gniazda prawdziwie polskiego i katolickiego. Oboje spoczywają na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie we własnym grobowcu.
    STANISŁAW hrabia Grocholski (XII pok.), ur. 1835 r. pan na Pietniczanach itd. zaślubił dnia 29 grudnia 1875 r. w Krakowie Wandę hrab. ZAMOYSKĄ, córkę hr. Zdzisława i Józefy z Walickich herbu Łada, starościanki mszczonowskiej. Z niej:
    • HR. ZDZISŁAW (XIII pok.), ur. 1871 r. Zaślubił Maryę hr. SOŁTAN, córkę Bohdana Sołtana i Maryi z Sołtanów. Dzieci dziesięcioro. Ośmiu synów i dwie córki:
      MARYA
      HELENA za BRYKCZYŃSKIM
      STANISŁAW
      WŁADYSŁAW
      KAZIMIERZ
      MICHAŁ
      ADAM
      TADEUSZ
      JAREMA
      HENRYK
    • HR. MARYA, ur. 1879 r.
    • HR. HELENA, ur. 1888 r.

    TADEUSZ hrabia Grocholski (XII pok.), ur. 1839 r., pan na Strzyżawce i t. d., ożeniony w Warszawie dnia 30 sierpnia 1886 r. z Zofią z hrabiów ZAMOYSKICH, córką hr. Stanisława i hr. Róży z hrabiów Potockich, wnuczkę po mieczu ordynata Stanisława Zamoyskiego Prezesa Senatu i Zofii z XX Czartoryskich, a po kądzieli wnuczkę Przemysława Potockiego i Teresy z XX Sapiehów. Wychowany od 18xx do 1858 r. na rozkaz cesarza Aleksandra w Szkole Gwardyjskich Podchorążych w Petersburgu, był następnie od 1858 roku do 1859 roku Porucznikiem w pułku konnej Gwardyi. Pan na następujących dobrach rodowych i nabytych: Kniaża, Andryaszówka, Antonówka, Kajetanka na Podolu i w Powiecie Jampolskim – Hubcza i Partyńce, Kupina w Zasławskim na Wołyniu. W roku 1878 nabył od spadkobierców po Wojciechu Morawskim zięciu hr. Mikołaja Grocholskiego klucz Strzyżawka, dawne Grocholskich dziedzictwo miasteczko Strzyżawka i Ławrówka, Pereszurki i Dębowa w powiecie winnickim na Podolu. Hrabia Tadeusz otrzymał od sułtana tureckiego Abdul-Hamida za darowaną ziemię pod cmentarz turecki i wystawienie pomnika dla zmarłych jeńców w Strzyżawce podczas wojny tureckiej z wielkim podziękowaniem Komandorską Gwiazdę Orderu „Medżidie”. Dzieci:

    • HR. TADEUSZ (XIII pok.), ur. 1887 r. prezes Macierzy Polskiej na Podolu. Naczelnik Czerwonego Krzyża Podolskiego w czasie I Wojny Światowej. Zginął męczeńską śmiercią pod Płoskirowem 6 lipca 1920 roku. Ożeniony z Zofią RUSSANOWSKĄ, córką Przemysława i Eweliny Łaznińskiej. Dzieci ich:
      HR. ANDRZEJ (XIV pok.), ur. 1913
      EWA
      HR. JAN + w czasie Wojny Światowej 1945
      MARYA CECYLIA, ur. 1919 r.
    • HR. REMIGIUSZ vel REMIGIAN, ur. 1888 r. W czasie Pierwszej Wojny Światowej był Naczelnikiem Czerwonego Krzyża na Kaukazie. Następnie w Wojsku Polskim. Otrzymał Ordery, Krzyż Virtuti Militari, Krzyż za Powstanie na Śląsku i czterokrotnie Krzyże Waleczne. Ożeniony z Xką Barbarą CZETWERTYŃSKĄ, córką księcia Seweryna i Zofii Przeździeckiej. Dzieci ich:
      MIKOŁAJ ur. 1926
      BARBARA ur. 1927
      REMIGIUSZ ur. 1928
      MICHAŁ ur. 1929
      ANNA ur. 1931
      IGNACY ur. 1933
      FRANCISZEK ur. 1935
      WŁODZIMIERZ ur. 1936
      PIOTR ur. 1938
      ELŻBETA IDALIA ur. 1940
    • HR. ZOFIA, ur. 1889 r w Podzamczu. Wyszła za mąż za hr. Stanisława Xawerego KRASICKIEGO herbu Rogala, syna Ignacego i Elżbiety z Zamoyskich (córki Augusta i Elfrydy z hr. Tyzenhaus).
    • HR. MICHAŁ, ur. 1891 r. w Strzyżawce na Podolu. Porucznik i adiutant XII Pułku Ułanów Podolskich. „Żołnierz bez trwogi i plamy”. Zdobył order Virtuti Militari i trzy Krzyże Zasługi za waleczność. Ożeniony z Xką Maryą-Józefą CZETWERTYŃSKĄ, osiadł po wojnie w jej majątku Planta. Zabity przez kłusownika w lesie dnia 19 I 1924 r. Dzieci Michała i Maryi-Józefy:
      + MARCIN
      MARYA XAWERA
    • HR. ANNA, ur. 1892 r.
    • + HR. STANISŁAW, ur. 1894 r., zgasł na ospę dnia 12 stycznia 1895 r.
    • HR. HENRYK, ur. dnia 17 marca 1896 r. Zginął z rąk oprawców niemieckich. Rozstrzelany z trzydziestu Obywatelami Polakami w Gostyniu w Wielkopolsce po wkroczeniu Niemców do Wielkopolski.
    • HR. XAWERY ur. 1903, zmarł śmiercią tragiczną 1947.
  3. MIKOŁAJ (X pok.), ur. 1782 r., zmarły 1864 r., marszałek szlachty gubernialny, a następnie gubernator podolski, mąż zacny i wielce pobożny, fundator klasztoru Panien Wizytek w Kamieńcu, pan na Woronowicy z przyległościami. Najprzód pobierał nauki w Gimnazjum Akademickim we Lwowie, do którego w roku 1798 zapisany został. W archiwum familijnym Hrabiów Grocholskich przechowuję następujące po Gubernatorze dyplomy w oryginale: na Ces. Rosyjskiego Rzeczywistego Radcę Stanu (1820), na szambelana z 1821 r., na Krzyż Św. Włodzimierza III klasy z 1823 roku. Dyplom cesarza Aleksandra I z roku 1825. na Order Św. Anny I klasy, reskrypt cesarski Mikołaja I z obozu przy Karam-Bazar. z roku 1828 nakazujący wypłacać rocznie przez lat dwanaście Gubernatorowi Podolskiemu w nagrodę za zasługi po 1500 rubli, dyplom tegoż monarchy z roku 1829 nadający mu koronę do Orderu Św. Anny I klasy, dyplom z r. 1820 na Rzeczywistego Tajnego Radcę. Wreszcie plik dziękczynnych listów Księcia Konstantego za wzorowy porządek w Gubernii Podolskiej, która podówczas należała do Administracji Królestwa Polskiego. Gdy wskutek wypadków 1831 roku Habiego Mikołaja Grocholskiego mianowano Gubernatorem Riazańskim wtedy podał się do dymisji i trzymał ją. Miał za żonę Emilię hrab. CHOŁONIEWSKĄ, herbu Korczak, córkę hr. Rafała, miecznika w. kor., i Katarzyny Rzyszczewskiej, kasztelanki lubaczowskiej, a siostrę X. Stanisława Myszki Chołoniewskiego, prałata administratora diecezyi podolskiej. Z tego małżeństwa córka jedynaczka: MARYA, ur. 1820 roku, zmarła przedwcześnie 1853 r., wydana za Wojciecha Dzierzykraja MORAWSKIEGO herbu Nałęcz, syna Józefa, referendarza stanu, dziedzica Oporowa, i Pauli hr. Lubieskiej, który po śmierci żony wstąpił do stanu duchownego w r. 1855 i zmarł w Oporowie dnia 26 sierpnia 1875 r. Był znany z pobożności, ale także i nadzwyczajnego roztargnienia, które go nieraz narażało na najrozmaitsze przygody. Pełno o nim w Poznańskiem kursowało z tego powodu anegdot. Spadkobiercy księdza Morawskiego: synowie Maryan (ksiądz Jezuita), Stanisław i Józef, córka Marya (Urszulanka w Tarnowie) sprzedali majątek „Strzyżawka” odziedziczony po dziadku Mikołaju Hrabiemu Tadeuszowi Grocholskiemu.
  4. LUDWIK (X pok.), ur. 1785 r., zmarły 1869r., pan na Hrycowie, mylnie scharakteryzowany przez Heleniusza w „Rozmowach o Koronie Polskiej”, jakoby „zachował wdzięk i formy polskich panów z epoki Stanisława Augusta”, wojewodzic Ludwik albowiem, aczkolwiek rzeczywiście był „powszechnie kochany”, przecież odznaczał się właśnie szczeropolskimi, a nawet nieco rubasznemi formami. Mieszkał stale w Hrycowie, i w świecie mało bywał, zajmując się zwłaszcza w ostatnich latach, przeważnie budowaniem gotyckiej kaplicy przy swym pałacu. Kazał się pochować pod progiem bramy cmentarnej. Ożeniony był z Maryą hr. BAWOROWSKĄ herbu Prus I-o, córką hr. Mateusza na Kopczyńcach i Niżborku, kawalera orderu Ś. Stanisława i Tekli z Rzyszczewskich herbu Pobóg, kasztelanki lubaczowskiej. Z niej córka Stefania, ur. 1814 r., zmarła 1878 r., za baronem Antonim KONOPKĄ herbu Nowina, dziedzicem dóbr Nagórzyna, Tomaszkowie, Wiewiórki i t. d. w Galicyi, oraz syn:
    MIECZYSŁAW (XI pok.), pan na Hrycowie, ur. 1812 r., zaślubił Stefanię GIŻYCKĄ herbu Gozdawa, córkę Ludwika na Nowosielicy i Jadańcu na Podolu i Michaliny z Sobańskich herbu Junosza. Z tego małżeństwa było dziewięcioro dzieci, jako to:
    + ALEKSANDRA, ur. 1842 r. i w tymże roku zmarła.
    + JERZY (XII pok.), ur. 1843 r., zmarły 1845 r.
    + MICHALINA, ur. 1845 r., zmarła 1868 r., zaślubiona Michałowi hr. ORŁOWSKIEMU herbu Lubicz (ORŁOWSKIM herbu Lubicz nadał rząd włoski tytuł hrabiowski), który sdo voto był ożeniony z Izabellą hr. Bochówną, wdową po Antonim hr. Potockim, dziedzicowi dóbr Lubarskich na Wołyniu, synowi Michała, prezesa sądu głównego podolskiego, z Pruszyńskiej herbu Rawicz. Hr. Michał umarł w czerwcu 1883 r. w Nicei.
    ZOFIA, ur. 1847 r., wyszła za Wincentego SZEMIOTHA herbu Łabędź, rzeczywistego radcę stanu, syna Leona Szemiotha, marszałka szlachty powiatu kupickiego.
    + MARYA, ur. 1848 r., umarła 1880 r.
    STEFAN (XII pok.), ur. 1850 r., pan na Hrycowie i Kołodnie, ożeniony jest z Olgą SWIEJKOWSKĄ herbu Trzaska. Ta mu powiła ośmioro dzieci, z których:
    • + MARYA, ur. 1880, um. 1887 r.
    • JADWIGA, ur. 1881 r.
    • ADAM (XIII pok.), ur. 1884 r.
    • ZYGMUNT, ur. 1885 r.
    • + IZA, ur. 1887 r. zm. w Krakowie 1956 r.
    • + STEFAN, ur. 1890 r., zm. Główno koło Łowicza 8 lipca 1943 r.
    • ZOFIA ur. 1892 r. Dzieci Zofii z Grocholskich i Wincentego SZEMIOTHÓW: Marya, Stefania, Mieczysław (żonaty z MEYSZTOWICZÓWNĄ), Stanisław (żonaty z Maryą CZOSNOWSKĄ), Kazimierz.
    • + ANNA, ur. 1894, um. 1895 r.

    + ADAM, ur. 1852, um. 1854 r.
    + JADWIGA, ur. 1855, um. 1894 r., w zakonie Panien Niepokalanek w Niżniowie.
    WŁODZIMIERZ (XII pok.), ur. 1857 r.

  5. ADAM z Grabowa Grocholski (X pok.). Służył najprzód w Armii Rossyjskiej jak świadczy wypis z Xsiąg Ziemskich powiatu Zasławskiego, dokonany dnia 23 lipca 1798 r. W nich był oblatowany jego urlop dany „Hrabiemu Adamowi Grocholskiemu Sierżantowi leit-gwardyi Preobrażeńkiego pułku w Chersonie 1783 r. przez Xięcia Generał in Chef głównokomenderującego lądowemi wojskami na Krymie i południowych guberniach flotami na Czarnem Morzu, Azowskim i Kaspijskim Morzach, Potiomkina”. Gdy przecież kraj porwał się cały do broni, Adam Grocholski pośpieszył do narodowych szeregów i dnia 1 października 1794 r. poległ śmiercią bohaterską w bitwie pod Maciejowicami.

2. MŁODSZA ODNOGA, MIECZNIKOWSKA

FRANCISZEK z Grocholicy i Grabowa Grocholski (IX pok.), pan na Tereszkach, Woronowicy, Czerwonej itd., młodszy syn sędziego Michała i Anny Radzimińskiej, a brat rodzony wojewody Marcina, miecznik koronny, mianowany z podstolego bracławskiego, szambelana J .K. Mci, rotmistrza kawaleryi narodowej i chorążego winnickiego dnia 5 kwietnia 1775 r., umarł we wrześniu 1792 r., kawaler orderów narodowych. U Króla Stanisława Augusta był w wielkich łaskach, tak iż tenże, powracając z Kaniowa, odwiedził go w jego rezydencyi, w Tereszkach. Poprzednio wraz z bratem Marcinem, podówczas kasztelanem bracławskim, był obecnym na przyjęciu monarchy w Wiścniowcu dnia 9 marca 1787 r. Dnia 16 maja tego roku witał go znowu miecznik w Bracławiu. Dnia 24 maja zapowiedział Stanisław August swój przyjazd do Tereszek. Obaj z bratem Marcinem oczekiwali go Konstantynowie, gdzie król po śniadaniu „kontynuował swoją podróż w karecie i stanął w Tereszkach o godzinie 5 z południa; zjadł potem obiad, zaprosiwszy do stołu swego gospodarza domu, miecznika koronnego, kasztelana bracławskeigo, i Przyłuskiego, kasztelana brzezińskiego. Po obiedzie bawił się w ogrodzie spacerem, w czasie którym książę Sapieha, rotmistrz z Imć panem Beyzymem, sędzią ziemskim krzemienieckim, prezentowali się N. Panu. Dnia 25 maja w piątek wyjechał Król przy biciu armat z Tereszek do Jampola” („Dyaryusz” Naruszewicza). Ożeniony z Heleną Justyną LEŚNIEWICZÓWNĄ herbu Półkozic, „starościanką żytomirską”, wziął po niej w posagu dwa klucze: Czerwoński w powiecie Kijowskim i Norzyński w Owruckim (Heleniusz). Z niej pozostawił miecznik dwóch synów: ANTONIEGO, marszałka konstantynowskiego, rotmistrza kawaleryi narodowej, kawaler orderu Orła Białego, zmarłego bezpotomnie, i JANA NAPOMUCENA, oraz dwie córki: Teklę za Franciszkiem ŁAŹNIŃSKIM herbu Jelita, generał-majorem wojsk polskich i Julię, zamężną PONIATOWSKĄ herbu Ciołek.

JAN NEPOMUCEN (X pok.), prezes sądów głównych podolskich, pan na Tereszkach, Czerwonej itd., zmarły 1849 r., podwakroć zawierał śluby małżeńskie, najprzód z Izabelą REYTEROWSKĄ herbu Topór, powtóre z Michaliną ZEYDLER. Pozostawił czterech synów: IGNACEGO, ster., ADOLFA, dziedzica Czerwonej, bezdzietnego z dwoma żonami, pierwszą Otylią PONIATOWSKĄ herbu Ciołek, powtóre z księżniczką Wandą RADZIWIŁŁÓWNĄ, z linii berdyczowskiej, córką księcia Mikołaja i Wiktoryi Emilii Narbutówny. Zmarłego 1863 roku, LUDGARDA, wreszcie WŁADYSŁAWA, ur. 1841 r. z Zeydlerówny, ożenionego z Kazimierą SIERACZYŃSKĄ; oraz córkę Henrykę, małżonkę Franciszka CHARLĘSKIEGO herbu Bończa, marszałka szlachty kijowskiego, syna Leona i Magdaleny Niemiryczówny. Pozostał zatem jedyny:

LUDGARD z Grocholic i Grabowa Grocholski (XI pok.), urodzony z drugiego małżeństwa, pan na Tereszkach, ur. w 1840 roku. Wyprzedał się z dóbr odziedziczonych po ojcu i bracie i przeniósł się do Galicyi, przyjąwszy poddaństwo Austryjackie. Posiadał najprzód majątek pod Lwowem, później go sprzedał i nabył dom w Guberni Połtawskiej, gdzie mieszkał. Ożeniony z Maryą ROHOZIŃSKĄ herbu Habdank, wdową po Władysławie Grocholskim z linii Kamienieckiej. Z niej syn:

LUDGARD (XII pok.), ur. 1884 roku. Ożeniony z N. MARCHOCKĄ. Z tego małżeństwa córka.

WORONOWICĘ odziedziczyli po Adolfie dwaj młodzi, przyrodni bracia, Ludgard i Władysław, którzy zmuszeni byli przez rząd rossyjski, wskutek wypadków 1869 roku do sprzedania tych dóbr w dwuletnim terminie. Ich siostra HENRYKA Grocholska byłą żoną Franciszka CHARLĘSKIEGO herbu Bończa, marszałka szlachty kijowskiej. Henryka była to osoba wciąż cierpiąca, co spowodowało jej męża do przepędzenia kilkunastu lat za granicą w Rzymie, Dreznie, gdzie w swych salonach przyjmowali wszystkie niemal ówczesne znakomitości Europejskie i nasze. Między innymi Mickiewicza i Odyńca, XX Jałowieckiego Kajsiewicza.

Grocholskim herbu Syrokomla od czasów Stanisława Augusta nadawały zawsze władze rosyjskie tytuł hrabiowski. Rada Państwa w Petersburgu i cesarz Aleksander II ukazem z dnia 26 maja 1881 roku go utwierdził. Zatwierdził go Hrabiom Stanisławowi i Tadeuszowi i ich dzieciom, oraz hrabiemu Władysławowi, synowi prezesa Jana Nepomucena. W zatwierdzeniu wyraźnie powiedziane, że dziedziczny ten tytuł wszystkim członkom rodziny Grocholskich przysługuje, wszakże pierwej winni się wylegitymować od pochodzenia od protoplasty Rodu dokumentami i uzyskać potwierdzenie Departamentu Heroldii Rządzącego Senatu w Petersburgu.

Żychliński pisze dodatkowo – „Wszakże już ich stryj, gubernator podolski Mikołaj, zawsze popisywał się w aktach urzędowych „hrabią”, również i inni członkowie rodziny”.

Heleniusz wystawia Grocholskim świadectwo wielkiej pobożności, zwłaszcza Mikołajowi, ożenionemu z Chołoniewską. „Szerzyli – pisze – nabożeństwa do Serca Jezusowego, protektorami byli tego bractwa i fundatorami Wizytek kamienieckich: książki pobożne wydawali w Berdyczowie” – Najwymowniej świadczą przecież o staropolskim przywiązaniu do religii ojców i o hojności Grocholskich dla chwały Bożej ich wspaniałe fundacye i świątynie, jako to w Winnicy kościół i klasztor OO. Dominikanów, wzniesiony przez sędziego Michała, w Kamieńcu klasztor Panien Wizytek, budowany przez gubernatora Mikołaja, po skasowaniu którego przez rząd mury sprzedano; tenże Mikołaj wybudował kościół parafialny w Strzyżawce, wojewodzic Ludwik wystawił kaplicę w Hrycowie, miecznik Franciszek wzniósł kościół parafialny w Woronowicy, gdzie się obecnie znajdują groby odnogi miecznikowskiej; również wybudował kaplicę w Tereszkach. Po zniesieniu klasztoru w Winnicy zbudowali Grocholscy starszej odnogi wojewódzkiej grób familijny w Strzyżawce na wysokiej skale nad Bohem.

Pałace posiadają Grocholscy w Hrycowie i Sudyłkowie w stylu Ludwika XV z ciosowymi ozdobami; w Tereszkach znajduje się pałac bardzo stary; w Czerwonej nowożytny gotyk, budowany przez Adolfa Grocholskiego; w Pietniczanach pałac przerobiony z dawnego zamku z wieżami i strzelnicami, budowanego według podania przez jeńców tatarskich; w Woronowicy jest gmach nowożytny: wreszcie w Strzyżawce pałac w stylu włoskim o 50 pokojach, wzniesiony przez Mikołaja Grocholskiego, dziś rezydencya hrabiów Tadeuszostwa.

Jak się z powyższego okazuje, należą Grocholscy do najzamożniejszych i najznakomitszych domów w prowincyach zabranych i spokrewnieni są z wszystkimi niemal historycznemi rodami polskiemi, że wymienimy tylko książęce domy: Czartoryskich, Radziwiłłów, Sapiehów i Czetwertyńskich, dalej Zamoyskich, Potockich, Rzewuskich, Ledóchowskich, Chołoniewskich, Giżyckich, Steckich, Szemiothów, Śliźniów, Charlęskich, Rzyszczewskich, Brzozowskich, Orłowskich, Świejkowskich, Baworowskich i wiele innych.

Wydali jednego kasztelana, a następnie wojewodę, jednego miecznika i jednego oboźnego w. koronnego i znaczny poczet mężów rycerskich, oraz urzędników ziemskich, wreszcie po rozbiorze kraju kilku wysokich dygitniarzy i marszałków szlachty na Podolu, Wołyniu i Ukrainie.

Sporządziłem na podstawie:
„Złota księga szlachty Polskiej” przez Teodora Żychlińskiego, członka król. Akademii heraldyczno-genealogicznej w Pizie, Poznań – nakładem autora – czcionkami drukarni Fr. Chocleszyńskiego 1897 r., oraz notatek sporządzonych przez moją prababkę Zofię z Zamoyskich Tadeuszową Grocholską.
HENRYK GROCHOLSKI